Sa organskom i regenerativnom poljoprivredom možemo rehabilitovati zemljište, poštovati dobrobit životinja i poboljšati naše živote kao poljoprivrednih radnika. Ove prakse omogućavaju sekvestraciju ugljenika, izgradnju zdravijih zajednica i prinos hranljivijih i obilnijih
proizvoda. Regenerativna organska poljoprivreda obuhvata niz praksi fokusiranih na obnavljanje zdravlja tla i celokupnog ekosistema farme.
U praksi, regenerativna organska poljoprivreda uključuje pokrovne useve, plodored, nisku do nultu obradu zemljišta, kompostiranje i nultu upotrebu hemijskih pesticida i đubriva. Ove prakse se mogu proširiti dodavanjem višegodišnjih biljaka, razvojem staništa za oprašivače i divlje životinje, implementacijom agrošumarskih sistema, vegetativnih barijera i drugih tehnika koje doprinose povećanju organske materije u zemljištu. Kada usvojimo ovakav pristup, spremni smo za razmišljanje o sertifikaciji naše poljoprivredne proizvodnje.
Vegetativni pokrov
Držite zemlju prekrivenu živim vegetativnim pokrivačem, ostacima useva ili malčiranjem tokom cele godine. Koristeći raznovrsne i azotne pokrovne useve omogućavamo da ugljenik ostaje u zemljištu, vraćamo hranljive materije u tlo, kontrolišemo štetočine, sprečavamo eroziju i smanjujemo korov.
Plodored
Sadnja različitih useva sekvencijalno na istoj parceli doprinosi poboljšanju zdravlja tla, optimizaciji hranljivih materija u zemljištu i borbi protiv štetočina i korova.
Minimalno uznemiravanje zemljišta
Oprema za obradu tla uništava strukturu tla i mikrobiom tla. Minimalni poremećaj tla održava biologiju i strukturu tla, zadržava vodu, sprečava eroziju i gubitak ugljenika.
Rotaciona ispaša
Preživari koji se hrane travom, poput ovaca, rotiraju se kroz pašnjake, tako ravnomerno vraćaju stajnjak bogat hranljivim sastojcima u gornji sloj tla i daju zemljištu vremena za odmor između ciklusa ispaše.
Kompost
Dodavanje komposta na njive, u šume i na pašnjake poboljšava zdravlje tla i značajno povećava sekvestraciju ugljenika. Kompost bogat mikroorganizmima može poboljšati strukturu tla, suzbijati bolesti, povećati kapacitet zadržavanja vode i podržati biodiverzitet.
Bez sintetičkih đubriva ili pesticida
Bez sintetičkih đubriva ili pesticida, zemljište je pošteđeno toksičnih hemikalija, a ekologija tla se održava. Plodnost i kontrola štetočina postižu se kompostiranjem, rotiranjem useva sa korisnim biljkama, i upotrebom prirodnih repelenata za zaštitu bilja. Na primer, sapunski repelent na bazi kapsaicina, razvijen iz ostataka ajvarske paprike, efikasno štiti useve od štetočina bez upotrebe sintetičkih pesticida.
Pojam sertifikacije
Sertifikacija u organskoj i regenerativnoj poljoprivredi je proces kojim se potvrđuje da su proizvodi proizvedeni u skladu sa strogim ekološkim standardima. Ovaj proces uključuje inspekcije i provere kako bi se osiguralo da su primenjene prakse usmerene na održivost, očuvanje biodiverziteta, i zdravlje zemljišta.
Važnost sertifikacije
Sertifikacija je ključna za transparentnost i poverenje potrošača. Potrošačima garantuje da proizvodi koje kupuju ne sadrže sintetičke hemikalije, pesticide ili genetski modifikovane organizme (GMO). Takođe, sertifikacija može da obuhvati širok spektar proizvoda, uključujući prehrambene proizvode, sredstva za higijenu, kozmetiku, tekstil, i prehranu za životinje, što potvrđuje njihovu ekološku prihvatljivost.
Koraci ka postajanju sertifikovanog organskog/regenerativnog proizvođača
1. Registracija poljoprivrednog gazdinstva: Prvi korak je registracija poljoprivrednog gazdinstva, što je osnovni preduslov za ulazak u proces sertifikacije.
2. Obuka i informisanje: Preporučuje se pohađanje obuka koje pokrivaju osnove organske proizvodnje i neophodne procedure za sertifikaciju.
3. Kontakt sa sertifikacionim organizacijama: Sledeći korak je uspostavljanje kontakta sa ovlašćenim kontrolnim (sertifikacionim) organizacijama, koje su nadležne za sprovođenje procesa sertifikacije.
4. Podnošenje zahteva: Podnošenje prijave kontrolnoj organizaciji uz neophodnu dokumentaciju je sledeći korak ka dobijanju sertifikata.
5. Potpisivanje ugovora: Nakon razmatranja zahteva sledi potpisivanje ugovora sa ovlašćenom kontrolnom organizacijom, čime se formalno započinje proces sertifikacije.
6. Period konverzije: Nakon potpisivanja ugovora počinje period konverzije, koji traje od 1 do 3 godine, u zavisnosti od vrste useva. Tokom ovog perioda, proizvodi se mogu plasirati uz oznaku „iz perioda konverzije“.
7. Dobijanje sertifikata: Po završetku perioda konverzije i uspešnoj inspekciji, proizvođač dobija sertifikat kojim se potvrđuje da su njegovi proizvodi organski.
Period konverzije
Period konverzije je neophodan za prelazak sa konvencionalne na organsku proizvodnju, i zavisi od vrste useva. Na primer, za jednogodišnje useve i pašnjake, period konverzije traje 24 meseca, dok za višegodišnje biljke traje 36 meseci.
Širenje sertifikacije na druge proizvode
Pored prehrambenih proizvoda, sertifikacija može obuhvatiti i druge proizvode:
Sredstva za higijenu i kozmetiku: Ovi proizvodi moraju ispunjavati stroge ekološke standarde i ne smeju sadržati sintetičke hemikalije ili štetne supstance.
Tekstil: Organski sertifikovan tekstil mora biti izrađen od prirodnih vlakana uz poštovanje ekoloških standarda tokom proizvodnje.
Prehrana za životinje: Sertifikacija osigurava da hrana za životinje ne sadrži GMO, pesticide ili antibiotike i da je dobijena na ekološki prihvatljiv način.
Osnovni pojmovi i njihova pojašnjenja
- Organska proizvodnja
Proizvodnja hrane, hrane za životinje i drugih proizvoda koja se sprovodi prema načelima organske poljoprivrede, bez upotrebe sintetičkih pesticida, herbicida, genetski modifikovanih organizama (GMO) i veštačkih đubriva. Organska proizvodnja koristi prirodne metode za očuvanje zemljišta, vode i biodiverziteta. - Regenerativna poljoprivreda
Poljoprivredne prakse koje se fokusiraju na obnavljanje zdravlja tla, povećanje biodiverziteta, smanjenje erozije i sekvestraciju ugljenika u zemljištu. Uključuje metode kao što su plodored, minimalna obrada tla, kompostiranje i pokrovni usevi.
- Sertifikacija organske proizvodnje
Proces verifikacije kojim se potvrđuje da proizvodnja hrane ili drugih poljoprivrednih proizvoda ispunjava standarde organske poljoprivrede. Sertifikacija se sprovodi kroz saradnju sa ovlašćenim kontrolnim organizacijama koje proveravaju usklađenost sa propisima i standardima organske proizvodnje. - Period konverzije
Vreme koje je potrebno da se konvencionalno zemljište ili proizvodnja preurede u organsku proizvodnju. Tokom ovog perioda, zemljište ili proizvodnja moraju se pridržavati standarda organske proizvodnje, ali proizvodi se još uvek ne mogu označiti kao organski. - Kontrolne organizacije
Nezavisne organizacije ovlašćene za sprovođenje kontrole i sertifikacije organske proizvodnje. Njihov zadatak je da obavljaju inspekcije i provere kako bi osigurali da proizvođači ispunjavaju sve propisane standarde. - Knjiga polja
Evidencija koja se koristi za praćenje svih aktivnosti u okviru organske proizvodnje, uključujući podatke o zemljištu, đubrenju, borbi protiv štetočina, semenu i sadnom materijalu, kao i ishrani domaćih životinja. - Granični pojas
Zona između organski uzgajanog zemljišta i konvencionalno uzgajanog zemljišta koja se koristi za smanjenje kontaminacije organske proizvodnje pesticidima i hemikalijama iz konvencionalnih metoda. Proizvodi iz ovog pojasa se ne mogu označiti kao organski. - Malč
Materijal kao što su slama, lišće, kompost ili drvna sečka, koji se postavlja na površinu tla kako bi se očuvala vlaga, sprečilo nicanje korova, poboljšala plodnost tla i zaštitili koreni biljaka. - Sekvestracija ugljenika
Proces hvatanja i skladištenja ugljen-dioksida (CO2) iz atmosfere u biljke, tlo, okeane ili podzemne formacije kako bi se smanjila količina ovog stakleničkog gasa u atmosferi i ublažile klimatske promene
Kontrolna pitanja i odgovori
Organska proizvodnja je metoda proizvodnje hrane i drugih poljoprivrednih proizvoda koja se sprovodi bez upotrebe sintetičkih pesticida, herbicida, genetski modifikovanih organizama (GMO) i veštačkih đubriva. Koristi prirodne metode za očuvanje zemljišta, vode i biodiverziteta.
Regenerativna poljoprivreda obuhvata prakse koje fokusiraju na obnavljanje zdravlja tla, povećanje biodiverziteta, smanjenje erozije i sekvestraciju ugljenika u zemljištu. Uključuje metode kao što su plodored, minimalna obrada tla, kompostiranje i pokrovni usevi.
Sertifikacija organske proizvodnje je proces verifikacije kojim se potvrđuje da proizvodnja hrane ili drugih poljoprivrednih proizvoda ispunjava standarde organske poljoprivrede. Ovo uključuje inspekcije i provere kako bi se osigurala usklađenost sa ekološkim standardima.
Period konverzije je vreme koje je potrebno da se konvencionalno zemljište ili proizvodnja preurede u organsku proizvodnju. Trajanje perioda konverzije zavisi od vrste useva: za jednogodišnje useve i pašnjake traje 24 meseca, dok za višegodišnje biljke traje 36 meseci.
Kontrolne organizacije su nezavisne organizacije ovlašćene za sprovođenje kontrole i sertifikacije organske proizvodnje. Njihov zadatak je da obavljaju inspekcije i provere kako bi osigurale da proizvođači ispunjavaju sve propisane standarde.
Knjiga polja je evidencija koja se koristi za praćenje svih aktivnosti u organskoj proizvodnji. Uključuje podatke o zemljištu, đubrenju, borbi protiv štetočina, semenu i sadnom materijalu, kao i ishrani domaćih životinja.
Granični pojas je zona između organski uzgajanog zemljišta i konvencionalno uzgajanog zemljišta koja se koristi za smanjenje kontaminacije organske proizvodnje pesticidima i hemikalijama iz konvencionalnih metoda. Proizvodi iz ovog pojasa se ne mogu označiti kao organski.
Malč je materijal kao što su slama, lišće, kompost ili drvna sečka, koji se postavlja na površinu tla kako bi se očuvala vlaga, sprečilo nicanje korova, poboljšala plodnost tla i zaštitili koreni biljaka.
Sekvestracija ugljenika je proces hvatanja i skladištenja ugljen-dioksida (CO2) iz atmosfere u biljke, tlo, okeane ili podzemne formacije. Ovaj proces pomaže u smanjenju količine stakleničkih gasova u atmosferi i ublažavanju klimatskih promena.
- Registracija poljoprivrednog gazdinstva: Prvi korak je registracija poljoprivrednog gazdinstva, što je osnovni preduslov za ulazak u proces sertifikacije.
- Obuka i informisanje: Preporučuje se pohađanje obuka koje pokrivaju osnove organske proizvodnje i neophodne procedure za sertifikaciju.
- Kontakt sa sertifikacionim organizacijama: Sledeći korak je uspostavljanje kontakta sa ovlašćenim kontrolnim (sertifikacionim) organizacijama, koje su nadležne za sprovođenje procesa sertifikacije.
- Podnošenje zahteva: Podnošenje prijave kontrolnoj organizaciji uz neophodnu dokumentaciju je sledeći korak ka dobijanju sertifikata.
- Potpisivanje ugovora: Nakon razmatranja zahteva sledi potpisivanje ugovora sa ovlašćenom kontrolnom organizacijom, čime se formalno započinje proces sertifikacije.
- Period konverzije: Nakon potpisivanja ugovora počinje period konverzije, koji traje od 1 do 3 godine, u zavisnosti od vrste bilja. Tokom ovog perioda, proizvodi se mogu plasirati uz oznaku „iz perioda konverzije“.
- Dobijanje sertifikata: Po završetku perioda konverzije i uspešnoj inspekciji, proizvođač dobija sertifikat kojim se potvrđuje da su njegovi proizvodi organski.